Στη στήλη αυτή της σελίδας μας φιλοξενούμε σήμερα το θέμα της σχέσης ανάμεσα στην εκπαίδευση ενηλίκων, τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Φιλοδοξούμε σε τακτά χρονικά διαστήματα να φιλοξενούμε στην κατηγορία αυτή παρόμοια άρθρα που δεν έχουν σχέση με συλλογές από σκόρπιες ειδήσεις και ανακοινώσεις που δημοσιεύονται στο Internet, αλλά αφορούν συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες θέσεις πάνω σε παιδαγωγικά θέματα. Ευχόμαστε να συμβάλλει στην ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου για την εκπαίδευση ενηλίκων, τους εκπαιδευτικούς και φυσικά αυτούς που πιστεύουν ότι όσο ζουν μπορούν και αξίζει να μαθαίνουν καινούργια πράγματα.
.
Διαφέρει, και αν ναι σε ποια σημεία, η εκπαίδευση ενηλίκων από τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και από την τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Πρέπει να σημειωθεί κατ? αρχήν η μεγάλη δυσκολία που παρατηρείται στο να δοθούν οι κατάλληλοι ορισμοί στις παραπάνω έννοιες, εξαιτίας του γεγονότος ότι υπάρχουν διαφορετικές κουλτούρες στην παγκόσμια κοινότητα και πρέπει μέσα από τους ορισμούς αυτούς να καλυφθούν οι διαφορές και οι ιδιαιτερότητές τους. Ο ΟΟΣΑ θεωρεί ότι «η εκπαίδευση ενηλίκων αφορά οποιαδήποτε μαθησιακή δραστηριότητα ή πρόγραμμα σκόπιμα σχεδιασμένο από κάποιον εκπαιδευτικό φορέα, για να ικανοποιήσει οποιαδήποτε ανάγκη κατάρτισης ή ενδιαφέρον, που ενδέχεται να πραγματοποιηθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής ενός ανθρώπου που έχει υπερβεί την ηλικία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και η κύρια δραστηριότητά του δεν είναι πλέον η εκπαίδευση». (ΟΟΣΑ 1977).
Ο όρος «συνεχιζόμενη εκπαίδευση» μετασχηματίστηκε από την δεκαετία του 1960 οπότε και εμφανίστηκε. Τότε τόνιζε την ενότητα της εκπαίδευσης για παιδιά και ενηλίκους και σταδιακά απέκτησε την έννοια της «εκπαίδευσης που σχεδιάζεται για ενηλίκους που επιστρέφουν στο σύστημα της τυπικής εκπαίδευσης των σχολείων και των κολεγίων, για άτομα που στην Αμερική αποκαλούνται «μη παραδοσιακοί φοιτητές» και που αποτελούν αυτή τη στιγμή σημαντική εστία ενδιαφέροντος στην εκπαίδευση ενηλίκων» (Davies 1995). Επίσης ο όρος «συνεχιζόμενη εκπαίδευση» χρησιμοποιείται συχνά για να δηλώσει υψηλού επιπέδου προγράμματα, προσαρμοσμένα σε επιστημονική και επαγγελματική εκπαίδευση για ενηλίκους που είναι ήδη αρκετά μορφωμένοι.
Ο Rogers διακρίνει τον όρο εκπαίδευση, σαν την περιοχή εκείνη που βρίσκεται ανάμεσα στην κατάρτιση και την καθοδήγηση. Η κατάρτιση είναι η περιοχή εκείνη όπου μεταδίδεται η γνώση και οι δεξιότητες και στην οποία η επιλογή περιορίζεται αυστηρά και δεν ενθαρρύνεται. Αναφέρεται περισσότερο στην εξειδικευμένη γνώση και στην μετάδοση στοιχείων για συγκεκριμένες δραστηριότητες. Στο άλλο άκρο βρίσκεται η καθοδήγηση, όπου και πάλι γίνεται προσπάθεια να γίνει κατανοητό ότι υπάρχει ορθός τρόπος να σκέπτεται κάποιος και να αισθάνεται. Στην ενδιάμεση περιοχή υπάρχει η περιοχή της εκπαίδευσης, όπου δίνεται η δυνατότητα στον εκπαιδευόμενο να αναπτύξει πολλούς τρόπους σκέψης και δράσης, να χρησιμοποιήσει τις επιλογές και να προσδιοριστεί κατά το δοκούν.
Η μάθηση όμως δεν συντελείται αποκλειστικά μέσα σε μια αίθουσα διδασκαλίας. Στο θέμα της μάθησης υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που μιλούν για μάθηση και εννοούν αποκλειστικά τους φοιτητές που βρίσκονται μέσα σε αίθουσες διδασκαλίας. Δεν εννοούν την πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας και που κάνει τον καθένα από εμάς μαθητή κάθε στιγμή στην κοινωνική μας ζωή. Στην προκείμενη περίπτωση ανήκει η τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπου δεν νοείται η μάθηση έξω από την αίθουσα διδασκαλίας ή τουλάχιστον από την παρουσία του εκπαιδευτή.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι υπάρχουν σαφή διαχωριστικά όρια ανάμεσα στους χώρους και τις περιοχές που κινείται η εκπαίδευση ενηλίκων και σε αυτούς όπου δραστηριοποιείται η συνεχιζόμενη κατάρτιση και η τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Μανώλης Τζιράκης
Θεολόγος